نویسنده: سارا بیاسون، بازبینی طبی توسط پزشک سینتیا هاینس
ترومبوز سیاهرگی عمقی یا لخته شدن خون در رگهای عمقی پا (DVT) وقتی اتفاق می‌افتد که لخته‌های خون در یک سیاهرگ عمیق در بدنتان، همواره در پاها یا ناحیه لگنی، سبب درد و ایجاد تورم شود. اگر به این مسئله رسیدگی نشود، توده خون امکان پذیر است به ریه‌ها برسد که بیش از پیش پرمخاطره است. DVT قادراست منجر به مسئلهی مرگبار به نام انسداد جریان خون ریوی شود، که در آن یک لخته خون از سیاهرگ جدا شده و وارد ریه‌ها میشود.
مطابق گزارشات مرکز کنترل و جلوگیری مریضی‌های ایالات متحده بین۳۰۰,۰۰۰ تا ۶۰۰,۰۰۰ آمریکایی هر ساله به DVT یا انسداد جریان خون ریوی مبتلا می‌شوند و بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر از آنان هم از این مریضی خواهند مرد. اما کارهای بیشتری برای جلوگیری از DVT می‌توان انجام داد و مثل دیگر مسائل جدی دکتری، همیشه جلوگیری از این مریضی آسان‌تر از معالجه آن است.
فاکتور های ریسکساز لخته خون را بشناسید
یکی از فاکتور های ریسکساز اصلی، بستری شدن در بیمارستان است. بیشتر مردمی که اکنون در بیمارستان بستری هستند اولین فاکتور ریسکساز این مریضی را تجربه می‌کنند. فاکتور های ریسکساز این مریضی شامل زیاد شدن سن، عدم تحرک برای مدتی زیاد، مصدومیت، چاقی، سیگار کشیدن، مریضی قلبی و سرطان است. بستری بودن در بیمارستان بدون پایین آمدن از تخت هم سبب زیاد شدن ریسک دچار به این مریضی میشود.
اگر بیمارانی که تحت عمل جراحی عمومی یا دکتری که در بیمارستان بستری هستند از دارو‌های ضروری برای جلوگیری از این مریضی استفاه نکنند، ریسک دچاری آنان به DVT بین ۱۰ تا ۴۰% خواهد بود. این ریسک برای بیمارانی که جراحی استخوان داشته‌اند بین ۴۰ تا ۶۰% خواهد بود.
DVT و انسداد جریان خون ریوی قادراست نشانه های داشته باشد و این نشانه ها اکثر بعد از مرخصی مریض از بیمارستان آشکار میشود. اما با دانستن نشانه ها هشداردهنده و تلاش برای جلوگیری از این مریضی، می‌توانید ریسک دچار به DVT را کم شدن دهید.
برای جلوگیری از DVT بیش فعال باشید
اگر شما بایست مدتی در بیمارستان بمانید، مطمئن شوید که پزشکتان جلوگیری‌های ضروری برای پیشگیری DVT و انسداد جریان خون ریوی را به عمل آورده است. این هم از چند راهنمایی:
ریسک لختگی خون را مطرح نمایید. اگر شما جراحی دارید، اطلاعات مربوط به فاکتور های ریسک DVT در خودتان را به پزشک ارائه دهید؛ مثل سن، وجود تاریخچه DVT، سرطان یا چاقی. اگر پزشک یا پرستارتان درمورد این فاکتور های DVT از شما چیزی نپرسید، از طرح آن توسط خودتان پیش از عمل جراحی نترسید. مطمئن شوید یک دوست یا عزیز آنجا در کنار شما باشد و به صحبتتان گوش دهد.
پرسیدن درباره جلوگیری. از پزشکتان یا پرستارتان سوال کنید آیا قبل از جراحی چیزی به نام پروفیلاکسیس یا داروی جلوگیری به شما تجویز خواهد شد یا نه؟ اگر جواب منفیست، علتش را سوال کنید. همینطور، به محض اینکه پزشک یا پرستارتان به شما اجازه پایین آمدن از تخت را دادند، این کار را انجام دهید. حرکت دادن پاها یک راه جلوگیری از DVT است. افزون بر آن سوال کنید که آیا به شما جوراب‌های متراکم کننده برای پیشگیری از تشکیل لخته خون داده خواهد شد یا نه.
تشخیص نشانه ها مریضی. ورم کردن ساق پا از نشانه ها DVT می‌باشد، البته در وقت‌هایی که نشانه ها مریضی آشکار میشود. نشانه ها دیگری که می‌توان به آنان توجه کرد شامل وجود نواحی قرمز روی پا، ورم کردن در یک ناحیه یا یک پا، درد یا ناراحتی پا و وجود یک ناحیه بر روی پاست که با لمس آن به شکل قابل ملاحظه‌ای گرما حس میشود.
یک پزشک امکان پذیر است داروی thromboprophylaxis (دارویی برای جلوگیری از لخته شدن خون) را به علت ها گوناگون برای شما تجویز کند. از این علت ها می‌توان به عدم دانش به اندازه در خصوص موضوع، بی قراری از تاثیرات جانبی و موضوعاتی دیگر که توجه دکتر را جلب میکند، ذکر کرد. اما شما از بیان این موضوع به دکترتان نترسید. هرچند که آنان مشغول رسیدگی وضعیت شما هستند، اما عموما هرکدام وظیفه رسیدگی به چندین مریض دیگر هم داشته و این امر امکان پذیر است سبب شود تا تجویز این دارو به شما را فراموش کنند. یک یادآوری ساده امکان پذیر است جان شما را نجات دهد.
بهای لخته‌های خون
در صورت عدم تلاش برای جلوگیری از این مریضی، امکان پذیر است با مسائل زیر رو به رو شوید:
- زیاد شدن وقت بستری در بیمارستان
- زیاد شدن ریسک بازگشت مجدد به بیمارستان پس از مرخصی
- زیاد شدن ریسک ایجاد یک لخته خونی دیگر در آینده
پیامد‌های عدم شناسایی و معالجه لخته‌های خون امکان پذیر است شدید باشد: ۱۰% از مرگ و میر‌های بیمارستانی دراثر دچار به انسداد جریان خون ریوی است. هرچند که می‌توان از این‌گونه مرگ و میر‌ها جلوگیری کرد، اما در زیادتر موارد دچار به این مریضی که منجر به مرگ مردم در بیمارستان شده است، احتمال دچاری شخص به انسداد جریان خون ریوی حتی در دید هم گرفته نمی‌شد.
در انتها هم می‌توان به درد، ناراحتی و ضرر وارده به پاها ذکر کرد که با جلوگیری درست می‌توان از تمام این‌ها جلوگیری کرد.
مشاور خود باشید
هرچند که DVT صرف دید از تلاش برای جلوگیری آن، قادراست اتفاق بیفتد، اما مناسبترین راه برای جلوگیری از آن مطالعه فاکتور های ریسک و تلاش برای پیشگیری از آنانست. در صورت دچار به DVT، معالجه سریع آن، کلید پیشگیری از دچار به مسائل بزرگ‌تر است. شما بایست مشاور دکتری خود باشید: صحبت نمایید، صدای خود را به گوش دکترتان برسانید و جواب سوالتان را از وی بگیرید.
